Άρθρα - Μάνα Στρατιώτη

Δημοσίευμα της εφημερίδας «Μορέας της Τρίπολης» (Κυριακή 9 Νοεμβρίου 1930) για την Αννα Παπαδοπούλου, την Μάννα του Στρατιώτη:
Να κάνουμε το πορτραίτο της; Φαντάζομαι πώς δεν είναι ανάγκη. Ξεχωρίζει μέσα σε χιλιάδες. Το πρόσωπό της, με τα σηκωμένα φρύδια και τα πονεμένα μάτια, έχει την σφραγίδα της αρχοντιάς.
Η σιλουέτα της ιδιόρρυθμη. Πολλοί την πέρνουν για περιγήτρια. Η γαλάζια εσάρπα της κι' η χακιά, η αντρίκια φούστα της με την πέτσινη πλατειά ζώνη δεν ξεχνιούνται σ' όσους την αντίκρυσαν έτσω και μια φορά.
Αν την πλησιάσετε τότε μαθαίνεται κι' άλλα.
«Με μιά μικρή δόση λεπτότητας, πού δεν με διακρίνει...», γράφει κάπου η ίδια μιλώντας για τον εαυτό της.
Ισως νάχει λιγάκι δίκιο. Θάχη όμως ασφαλώς άδικο κι' εκείνος που θα την ζυγίσει από το φέρσιμό της.
Είναι λιγάκι απότομη στην έκφραση, νευρική. Στα καλά καθούμενα μπορεί να σε πεί «μπούφο». Μα αυτό δεν έχει καμιά σχέση με την καρδιά της. Η καρδιά της είναι τρυφερή, καρδιά «μάννας». Πιστεύω καταλάβατε για ποιά σας μιλώ.

Θυμάμαι όταν την πρωτογνώρισα. Πέρασαν από τότε 8 χρόνια. Ηταν πολύ πιό νέα. Είχε έρθει στην Αίγυπτο για να συνεχίζει τους εράνους της. Δεν άφησε κατάστημα ελληνικό που να μη το επισκεφτεί. Χτύπησε όλες τις πόρτες. Ζητειανιά με τα όλα της. Ζητειανιά όμως για τους άλλους.
Ετσι λοιπόν ήρθε και στο Αβερώφειο Γυμνάσιο που εφοιτούσα. Ο Γεν. Διευθυντής Παλαιολόγος Γεωργίου μας την παρουσίασε:
- Η αδελφή του Παύλου Μελά, η Μάννα του Στρατιώτη.
Μας είπε ακόμα ένα σωρό καλά λόγια γι' αυτή. Εκείνη μας κύταξε -θυμάμαι το υπερήφανο και πονεμένο βλέμμα της- και μας είπε:
- Γειά σας!
Αυτά ήταν τα λόγια της. Υστερα έβαλαν στην είσοδο της τάξης ένα σιδερένιο κουτάκι κι' εκεί έριχνε ο καθείς ό,τι μπορούσε. Τα χρήματα θα πήγαιναν στο «Σανατόριο της Μάννας».
Εριξα μισό φράγκο. Τόσα είχε το φτωχό μαθητικό μου βαλάντιο, Φαντασθήτε τώρα τη συγκίνηση που δοκίμασα όταν τις προάλλες αντίκρυσα το Σανατόριο της Κορφοξυλιάς. Το «μισό φράγκο» μου επήγε σε κάποιο χαλικάκι του...

Το Σανατόριο Κορφοξυλιάς! Με τέσσερα πατώματα, χτισμένο με πέτρα τοπική από το λατομείο «Αλογόβραχος», σωστό κάστρο της Υγείας. Είναι κάτι που δεν το περιμένει κανείς εκεί στην ερημιά. Πώς έγινε; Ας μας το πει η ίδια η Μάνα: «Το Σανατόριο είναι εκείνο που απεφάσισα να κάμω, όταν στο 1919 υπηρετούσα στο Αϊδίνι, και έπαθε αιμοπτύσιν ο Γιάννης Ανδρουλάκης, συνάδελφός μου εκ Ρεθύμνης Κρήτης». Ετσι λοιπόν γεννήθηκε η Μεγάλη Ιδέα. Τα μετέπειτα σας είναι γνωστά.
Οταν καθόμαστε στην αίθουσα αναγνωστηρίου-αναμονής θαυμάζουμε την καθαρότητα, την τάξη. Τίποτε δεν λείπει. Μιά μικρή βιβλιοθήκη κι' ένας φωνογράφος για την ψυχαγωγία των αρρώστων. Γύρω στις πόρτες, στον τοίχο στα παράθυρα λουλούδια ζωγραφισμένα, με φροντίδα νοικοκυράς, απ' το χέρι της Μάνας. Δεν λείπει και το σύνθημά της: «Ποτέ δεν είναι αργά!».

Η Μάνα σήμερα παραδίνει το Σανατόριο στην εκλεγείσα Επιτροπή. Το Εργο της είναι έτοιμο, τελειωμένο. Ας το παραλάβουν οι άλλοι.
Στα επιδόρπια κάποιος διαβάζει τη μικρή ομιλία της που η συγκίνηση δεν την αφήνει να την ειπή η ίδια. Νάτην:
«Πανιερώτατοι, Κυρίαι και Κύριοι,
Επιτρέψετέ μου, με λίγα λόγια, να εκφράσω την συγκίνηση που αισθάνομαι από χθες. Σας παραδίδω το έργο μου δια το οποίο έκανα όσες θυσίες μπόρεσα. Αν εύρετε ελλείψεις βεβαιωθείτε πως δεν μου έλειψε ούτε στιγμή η καλή θέληση δια
να το φέρω εις πέρας.
Αισθάνομαι έστω και αργά ηθική ικανοποίηση διότι ο κ. Βαλτής τον οποίο εκάλεσε ο κ. Βενιζέλος να διορθώσει την καταπολέμηση της φυματιώσεως εν Ελλάδι, ήρθε είδε το Σανατόριο αυτό με τον συνεργάτη του κ. Βακαλούλη, το εύρε
δυνάμενο να λειτουργήσει τελείως όταν συμπληρωθούν μερικές ελλείψεις του.
Αι γνώμαι των ιατρών είναι να γίνει το παράπηγμα διά τα γραφεία των ιατρών και της υπηρεσίας του νοσοκομείου ώστε να διατεθώσι όλα τα εν τω Σανατορίω δωμάτια δι' ασθενείς.
Χρήματα υπάρχουν. Σας παραδίδομεν και την αιτησίαν επιχορήγηση του 1.000.000 της κυβερνήσεως την οποία επέτυχε ο κ. Κοπανάρης να δίδη το Υπουργείο Υγιεινής. Επίσης σας δίδομεν τας 500.000 δραχ. εκ του υπολοίπου των εράνων μας.
Εχω πεποίθηση πως οι Αρκάδες όλοι, όχι μόνο της Αμερικής και Αιγύπτου, θα θελήσουν να συνδράμουν το Σανατόριο, όταν μάθουν ότι λειτουργεί υπό την επίβλεψίν Σας Πανιερώτατοι. Εύχομαι και η Αχέπα να δώσει τας 50 χιλ. δολάρια που υπεσχέθη δια την ετέραν πτέρυγα.
Περαίνουσα τα λίγα λόγια μου, έχω υποχρέωση να σας παρακαλέσω να κρατήσετε το Σανατόριο στον προορισμό του. Μη θελήσετε ποτέ να μεταβληθεί σε άσυλο, διότι ο προορισμός των εράνων μου δεν ήταν δια να προσθέσω δευτέρα «Σωτηρία» στην Ελλάδα, αλλά να σώσω εκείνους που μπορούν να σωθούν και να επανέλθουν χρήσιμοι στην κοινωνία.
Επίσης παρακαλώ να εγκρίνετε, εφ' όσον δεν εκτίσθη το σπιτάκι μου με τις 50 χιλ. δρχ. που έδωσε για το σκοπό αυτό ο Μακ. Σπετσερόπουλος, να μου επιτρέψετε να παραμένω στην μικρή παράγκα που επιδιόρθωσα δια κατοικία μου, όταν έρχομαι στην Κορφοξυλιά.Αν αργήσαμε να σας το παραδώσωμε ήταν για να το εύρητε έτοιμο, λειτουργούν με κανονισμό κλπ...».

Στους εράνους της Μάνας, για την ίδρυση του Σανατορίου έδωσαν: οι Ελληνες της Αιγύπτου 1.833. 121 δραχμάς, οι Ελληνες Αμερικής 3.485.675 δραχ. και οι αδελφοί Γεώρ. και Δημ. Σπετσερόπουλοι 1.220.000 δραχ... Το ολικό ποσό των εράνων ανέρχεται -προς το παρόν- σε 7.949.351 δραχ.
Τώρα δε, υπολείπεται παρά και η εκτέλεση της υποσχέσεως των Αχέπανς -50 χιλ. δολάρια- για να κτιστεί και η άλλη πτέρυγα.

***

Τιμήθηκε με το βραβείο αυτοθυσίας
«Αργυρούν μετάλλιον αρετής και αυτοθυσίας απονέμεται εις την κ. Αννα Παπαδοπούλου, το γένος Μελά, διότι ίδρυσε το εργαστήριον της Προόδου χάριν των απόρων κυριών και μετέσχε πασών των εκστρατειών από του 1912 και εντεύθεν ως προϊσταμένη αδελφή νοσοκόμος, παραμυθήσασα και ανακουφίσασα χιλιάδας στρατιωτών τραυματιών ή ασθενών μετά μητρικής στοργής και αφοσιώσεως, εν Μακεδονία, Ηπείρω, Σερβία, Αυτονόμω Ηπείρω και πανταχού της Μικράς Ασίας, παθούσα δε εξανθηματικόν τύφον και τοξιναιμίαν εν τη εκτελέσει των καθηκόντων αυτής. Μετά δε τους πολέμους, ίδρυσε εργαστήριον των προσφύγων εις τα Παλαιά ανάκτορα και ανέλαβε και περατοί την ίδρυσιν σανατορίου των εκ φυματιώσεως παθόντων στρατιωτών. Εν Αιγύπτω και Αμερική συνέλεξεν υπέρ τα 7 εκατομμύρια χάριν των πατριωτικών και φιλανθρώπων τούτων σκοπών».
Πρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών, σελ. 276-277

Τιμήθηκε συνολικά με 12 παράσημα
Παπαδοπούλου, Αννα γνωστή και ως «Μάνα του Στρατιώτη» (Μασσαλία 1871 - Αθήνα 1938)• θυγατέρα του Μιχαήλ Γ. Μελά και αδελφή του Παύλου Μελά, σύζυγος τού Αποστόλου Παπαδοπούλου, γαιοκτήμονα τής Βόρειας Εύβοιας. Ιδρυσε κοινωφελή σωματεία και συνέτεινε στην σύσταση τής Πολυκλινικής Αθηνών. Κατά τους Πολέμους 1912-1913 (υπό τον γιατρό Μαθιό Μακκά), τον Βορειοηπειρωτικό Αγώνα 1914, τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και την Μικρασιατική Εκστρατεία υπηρέτησε ως αδελφή νοσοκόμος και ίδρυσε την οργάνωση "Μάνα τού Στρατιώτη". Κατά την Μικρασιατική Εκστρατεία συνδέθηκε ιδιαίτερα με τον Νικόλαο Πλαστήρα. Τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις (από τις λίγες γυναίκες που έλαβαν τον Σταυρό του Σωτήρος). Πεθερά τού ναυάρχου Αγγέλου Μπακοπούλου, διαπρεπούς διευθυντή τού Ελληνικού Φαρικού Συστήματος. Ο γιός της, Αντ. Παπαδόπουλος, παντρεύτηκε την Αλεξάνδρα, θυγατέρα τού Στεφάνου και της Πηνελόπης Δέλτα. Υπήρξε και ερασιτέχνης ζωγράφος».
Τα παραπάνω στοιχεία ελήφθησαν από το αντίστοιχο λήμμα της Εγκυκλοπαιδείας Πάπυρος - Λαρούς - Μπριτάννικα.
Η επίσης αξιόπιστη εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη, μεταξύ άλλων, σημειώνει:
«... πανελληνίως γνωστή υπό το όνομα "Μάννα του στρατιώτου". Είναι η πρώτη Ελληνίς, η λαβούσα τω 1914 το παράσημον του Σωτήρος, διά τας μεγάλας αυτής υπηρεσίας ως νοσοκόμου κατά τούς απελευθερωτικούς πολέμους. Μετά το πέρας των πολέμων επεδόθη εις την περίθαλψιν των φυματικών. Περιήλθε την Αίγυπτον και Αμερικήν πρός συλλογήν εράνων, δια των οποίων ανήγειρεν εις Κορφοξυλιάν της Αρκαδίας τελειότατον από πάσης απόψεως σανατόριον. Ετιμήθη διά δώδεκα εν όλω παρασήμων και δια του βραβείου της αυτοθυσίας υπό της Ακαδημίας Αθηνών».